Οι φίλοι του μπλοκ

Σάββατο 31 Μαΐου 2014

Ornithogalum fimbriatum subsp. gracilipes

Κιθαιρώνας 03/04/2014
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Το Ορνιθόγαλο το κροσσωτό υποείδος λεπτόπους [Ornithogalum fimbriatum subsp. gracilipes (Zahar.) Landström 1991] είναι ενδημικό Στερεάς Ελλάδας, Πελοποννήσου και Ανατολικού Αιγαίου. Ξεχωρίζει με τα τριχωτά φύλλα του. 
Φύεται σε λιβάδια, φρύγανα, ξέφωτα δασών. 
Ανθίζει από τον Μάρτιο.
Ετυμολογία:
Ornithogalum < Όρνις (πτηνό,  όρνιθα, κότα) + γάλα. Αναφέρεται στην φράση «και του πουλιού το γάλα», λόγω του λευκού χρώματος των τεπάλων του.
fimbriatum (λατιν.) = κροσσωτό (τριχωτό, ινώδες)
gracilipes (λατιν.) < gracilis (λεπτός) + pes (πους, πόδι), λεπτόπους, από τον λεπτό μίσχο του.





Caltha palustris

Βόρας 04/06/2010 Καϊμακτσαλάν
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Caltha palustris L. 1753 έχει ευρεία εξάπλωση στην Ευρώπη. Στην Ελλάδα φύεται στην βόρεια χώρα φτάνοντας νότια έως την Στερεά Ελλάδα.
Βιόοτοπος: οικότοποι γλυκού νερού, όχθες ρεμάτων σε υψόμετρα από τα 1000 μ. και ψηλότερα.
Άνθιση: Απρίλιος - Ιούνιος.

Ετυμολογία:
Caltha < κάλαθος ==> αναφορά στο σχήμα τους άνθους.
palustris < pálus, palúdis, έλος = ελοχαρής, ελώδης.



Παρασκευή 30 Μαΐου 2014

Consolida ajacis

όρος Πατέρας 12/05/2013 Αττική
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Consolida ajacis [(L.) Schur 1853] είναι μεσογειακό φυτό με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Συνώνυμο: Delphinium ajacis (L. 1753).
Βιότοπος: αγροί, κήποι, αμπελώνες, ελαιώνες, δρόμοι, διάκενα δασών, σε υψόμετρα 0-1200 (-1600) μ.
Πόα με όρθιο, ισχυρό βλαστό. Φύλλα πολυσχιδή με στενούς λοβούς.
Τα ζυγόμορφα κυανά ή ιώδη άνθη έχουν μακρύ πλήκτρο και φύονται σε μακρύ βότρυ. Τα μοτίβα πάνω στα πέταλα θυμίζουν Α (Άλφα) αφού, σύμφωνα με το μύθο, το φυτό ξεπήδησε από το αίμα του ομηρικού ήρωα Αίαντα, όταν αυτός αυτοκτόνησε.
Άνθιση Απρίλιο - Ιούλιο.

Ετυμολογία:
Consolida < consolido (λατιν.) σταθεροποιώ, ενοποιώ < consolida λατινικό όνομα φυτού, του οποίου οι φαρμακευτικές ιδιότητες υποτίθεται ότι θεράπευαν τις πληγές.
ajacis < Aiax, η λατινική γραφή του ονόματος Αίας - του Αίαντα.



Χελμός 31/05/2008

Τετάρτη 28 Μαΐου 2014

Verbascum xanthophoeniceum

Όλυμπος 14/06/2008
φωτογραφία Βαγγέλης Παπιομύτογλου

Το Verbascum xanthophoeniceum (Griseb. 1844) είναι φυτό των Βαλκανίων και της Ανατολίας με εξάπλωση στην Ελλάδα στην βόρεια χώρα.
Βιότοπος: δασικές εκτάσεις και θαμνώνες σε μέσα και μεγάλα υψόμετρα.
Πολυετές ποώδες με ύψος έως 120 εκ. 
Τα φύλλα της βάσης είναι σκούρα πράσινα με πολλές νευρώσεις και σχηματίζουν ρόδακα. 
Άνθιση: Απρίλιος - μέσα Ιουνίου.

Ετυμολογία:
Verbascum (λατιν.) < barba > barbáscum γενειάδα ==> από τις τρίχες στα φύλλα και τα άνθη.
xanthophoeniceum < ξανθό + φοινικιούν (καφεκόκκινο).

Τρίτη 27 Μαΐου 2014

Digitalis ferruginea

Μαίναλο 19/07/2008
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Digitalis ferruginea (L. 1753) είναι ευρωμεσογειακό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα, εκτόν των νησιών.
Φυτό δηλητηριώδες αλλά και φαρμακευτικό (ισχυρό καρδιοτονωτικό).
Πολυετής πόα με όρθιο τριχωτό βλαστό. 
Άνθη καφεκόκκινα, σε σχήμα κύπελου, που σχηματίζουν πυκνή ταξιανθία. Ανθίζει το καλοκαίρι στην ορεινή ζώνη. 

Ετυμολογία:
Digitalis < dígitus δάχτυλο ==>  από το σχήμα του άνθους = δακτυλίτιδα.
ferruginea = καφεκόκκινη,  στο χρώμα της σκουριάς.



Δευτέρα 26 Μαΐου 2014

Cymbalaria microcalyx subsp. microcalyx

Ταΰγετος 25/03/2010
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Cymbalaria microcalyx subsp. microcalyx [(Boiss.) Wettst. 1891] είναι ενδημική της Πελοποννήσου (Μαίναλο, Ταΰγετος, Μονεμβασιά...).
Βιότοπος: σκιερές θέσεις με υγρασία σε κρημνούς, φαράγγια, βραχώδεις πλαγιές, όχθες ρυακιών.
Πολυετές, λεπτεπίλεπτο φυτό με πολλά αναρριχώμενα, έρποντα ή κρεμάμενα τριχωτά στελέχη. Φύλλα σχεδόν αντίθετα έως εναλλασσόμενα, με μακρύ μίσχο και έλασμα ελαφρώς σαρκώδες, ελαφρώς τριχωτό.
Άνθη μονήρη με μακρείς ποδίσκους, ζυγόμορφα με αραιή τρίχωση. Στεφάνη λευκή έως ιώδης, Άνω χείλος δίλοβο με ιώδεις νευρώσεις και δύο κίτρινες κηλίδες. 
Ανθίζει Μάρτιο - Ιούνιο.
Ετυμολογία:
Cymbalaria < από κύμβαλο (αρχαίο κρουστό μουσικό όργανο) ==> λόγω του σχήματος των φύλλων.
microcalyx < μικρός + κάλυξ.

Κυριακή 25 Μαΐου 2014

Allium sphaerocephalon subsp. sphaerocephalon

Οίτη 10/08/2013
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Allium sphaerocephalon (L. 1753) subsp. sphaerocephalon) είναι μεσογειακό βολβώδες φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα εκτός Κρήτης και νησιών.
Βιότοπος: πετρώδεις θέσεις, ξηρά λιβάδια, θαμνώνες σε υψόμετρα 300-1200 μ..
Γεώφυτο  με βολβός ωοειδή, διαμέτρου 1-2 εκ., με μεμβρανώδη εξωτερικό χιτώνα.
Βλαστός ανθεκτικός, 30-90 εκ. 
Φύλλα 2-6 στενά, κυλινδρικά.
Ταξιανθία σφαιρική, ερυθρορόδινη
Ανθίζει από τον Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Allium < allium (λατιν. Πλίνιος) > άγλις, -ίθος, η κεφαλή ή σκελίδα σκόρδου (σύμφωνα με τον Ottorino Pianigiani, 1845-1926, Ιταλό δικαστή, πολιτικό και γλωσσολόγο.
sphaerocephalon < σφαίρα + κεφαλή ==> με σφαιρική ταξιανθία.




Asperula aristata subsp. condensata

Οίτη 10/08/2013
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Asperula aristata subsp. condensata [ (Boiss.) Ehrend. & Krendl 1974) είναι βαλκανικό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην ηπειρωτική Ελλάδα.
Βιότοπος: ορεινή βλάστηση, βραχώδεις θέσεις, φαράγγια σε υψόμετρα 1400-2400 μ.
Άνθιση καλοκαιρινή.

Ετυμολογία:
Asperula < asper, τραχύς, ακατέργαστος ==> αναφορά στα φύλλα
aristata < arista ο αθήρ, το άγανο των αγρωστωδών ==> με αιχμηρές άκρες στα πέταλα.
condensata < condenso συμπυκνώνω, γεμίζω.




Σάββατο 24 Μαΐου 2014

Cyclamen rhodium subsp. rhodium

Κως 21/03/2010
φωτογραφία Ζήσης Αντωνόπουλος

Το Cyclamen rhodium (O. Schwarz & Lepper 1975) subsp. rhodium είναι ενδημικό της Ρόδου. Τα τελευταία χρόνια βρέθηκε στην Κω και την Χίο.
Φύεται στα δάση της Ρόδου.
Κονδυλώδες πολυετές φυτό.
Κόνδυλος πιεσμένα σφαιρικός, με ρίζες στο κατώτερο τμήμα του.
Άνθη λευκά ή σχεδόν λευκά, με ανοιχτορόδινη κηλίδα στην βάση τους.
Άνθιση ανοιξιάτικη.

Ετυμολογία:
Cyclamen < κυκλάμινο < κύκλος ==> από τους τέλειους κύκλους που κάνουν οι καρποφόροι βλαστοί και η στεφάνη.
rhodium < Ρόδος =ρόδιο, ροδιακό, από την Ρόδο.

Digitalis grandiflora

Βέρμιο 11/07/2009
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Digitalis grandiflora (Mill. 1768) είναι ευρωπαϊκό φυτό. Στην Ελλάδα εξαπλώνεται από την Ρούμελη και βορειότερα.
Βιότοπος: δασικές εκτάσεις, θαμνότοποι, χαράδρες, άκρες δρόμων σε υψόμετρα 700-1400 μ.
Ποώδες, πολυετές φυτό με ινώδεις ρίζες και ύψος έως 1,20 μ. Δηλητηριώδες και φαρμακευτικό.
Άνθη σε βότρυ, μεγάλα, σωληνοειδή, κιτρινωπά που αναπτύσσονται στην μία πλευρά του στελέχους.
Άνθιση καλοκαιρινή.

Ετυμολογία:
Digitalis < dígitus δάχτυλο ==>  από το δακτυλιοειδές σχήμα τους άνθους = δακτυλίτιδα.
grandiflora < grandis (μέγας) + flos floris (άνθος) = μεγανθές.

Παρασκευή 23 Μαΐου 2014

Lysimachia atropurpurea

Σάμος 27/04/2010
φωτογραφία Γιώργος Φάκας

Η Lysimachia atropurpurea (L. 1753) είναι φυτό των Βαλκανίων και της Ανατολίας, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα εκτός Εύβοιας, Κυκλάδων, Κρήτης και Ιονίου.
Βιότοπος: υγρά ή πηλώδη εδάφη, ρεματιές, δρυοδάση σε υψόμετρα 0-1100 (-1600) μ.
Διετές ή πολυετές φυτό, ριζωματώδες, συχνά διακλαδισμένο από την βάση.
Στελέχη όρθια, μάλλον άκαμπτα, ύψους 20-50 εκ.
Φύλλα γραμμικά-λογχοειδή, συχνά κυματοειδή.
Άνθη κοκκινωπά-μοβ με μια ακίδα στην άκρη των πετάλων όταν είναι νεαρά
Ανθίζει Μάιο - Ιούλιο.

Ετυμολογία
Lysimachia < Λυσίμαχος (361-281 π.Χ) γενικός διάδοχος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, που χρησιμοποιούσε το φυτό για ηρεμιστικό // Σύμφωνα με τον Λινναίο από τον Λυσίμαχο, βασιλιά της Σικελίας ==> Λυσίμαχος > λύσις + μάχη = αυτός που λύνει-τελειώνει μια μάχη
atropurpurea < ater σκούρος + purpureus πορφυρός = σκουροπόρφυρη.


Digitalis viridiflora

Βέρμιο 11/07/2009
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Digitalis viridiflora (Lindl. 1821) είναι βαλκανικό φυτό. Στην Ελλάδα εξαπλώνεται στην βόρεια χώρα.
Βιότοπος: ορεινή βλάστηση, δασικές εκτάσεις και θαμνότοποι σε υψόμετρα 700-2000 μ.
Ποώδες, πολυετές φυτό με ινώδεις ρίζες και ύψος 60-80 εκ..
Φύλλα στενόμακρα γυαλιστερά. Άνθη σωληνοειδή, ανοιχτόχρωμα πρασινωπά με πορτοκαλόχρωμες άκρες και καφέ στίγματα.
Άνθιση καλοκαιρινή.

Ετυμολογία:
Digitalis < dígitus δάχτυλο ==>  από το δακτυλιοειδές σχήμα τους άνθους = δακτυλίτιδα.
viridiflora < viridis πράσινο + flos, floris άνθος.

Πέμπτη 22 Μαΐου 2014

Primula veris


Παγγαίο 05/06/2010
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Primula veris (L. 1753) subsp. veris είναι ευρωπαϊκό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην ηπειρωτική Ελλάδα.
Βιότοπος: ξέφωτα σε δάσος με μαυρόπευκα (Pinus nigra), υγρά λιβάδια σε υψόμετρα 600-2300 μ.
Πολυετές φυτό, απαλά χνουδωτό, με ωοειδή, ανάγλυφα, έμμισχα φύλλα. Τα άνθη είναι κίτρινα με πορτοκαλιές στίξεις στο εσωτερικό, πολύ εύοσμα. Φύονται σε κατανεύον σκιάδιο με μακρύ ποδίσκο. 
Άνθιση: τέλη Μαρτίου - αρχές Ιουνίου.

Ετυμολογία:
Primula < prímus πρώτος ==> επειδή είναι μεταξύ των πρώτων φυτών που ανθίζουν.
veris < ver (γεν. véris) έαρ, άνοιξη = της άνοιξης.

Gagea graeca

Ταΰγετος 25/03/2010
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Gagea graeca [(L.) Irmisch 1863] είναι φυτό των Βαλκανίων και της Ανατολίας, με μεγάλη εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα, εκτός της βόρειας χώρας.
Βιότοπος: βραχώδεις πλαγιές, διάκενα δασών, αραιά δάση σε υψόμετρα 0-700 (-1100) μ.
Πολυετές γεώφυτο με βολβό μοναχικό, συχνά μπλεγμένο με ρίζες και εδαφικά σωματίδια και σκούρο μοβ-κόκκινο χιτώνα.
Βλαστοί λεπτοί, εύκαμπτοι, ύψους 5-15 εκ.
Φύλλα βελονοειδή, τα περισσότερα παράρριζα.
Άνθη 1-5, εξαμερή, κωδωνοειδή, λευκά με σκούρες νευρώσεις.
Άνθιση τέλη Μαρτίου - αρχές Ιουνίου.

Ετυμολογία:
Gagea < προς τιμήν του Άγγλου φυσιοδίφη Thomas Gage (1781 - 1820).
graeca < Graecia (το όνομα της Ελλάδας στα λατινικά).

Τετάρτη 21 Μαΐου 2014

Cyclamen persicum

Σύμη 25/03/2011
φωτογραφία Ζήσης Αντωνόπουλος

Το Cyclamen persicum (Mill. 1768) είναι μεσογειακό φυτό με παρουσία στην βόρεια Τυνησία και Αλγερία και κύρια εξάπλωση στην Κύπρο (όπου είναι κοινό), νότια Ανατολία, Παλαιστίνη, δυτική Συρία και όχι στην Περσία (Ιράν) παρά το όνομά του.
Στην Ελλάδα φύεται στην ΒΔ Κρήτη (περιοχή Μονής Τοπλού), Κάρπαθο, Δωδεκάνησα (Ρόδος, Χάλκη, Τήλος, Σύμη, Λειψοί) και Χίο.
Συνώνυμο: Cyclamen latifolium (Sm. 1816). Με το όνομα αυτό υπάρχει υδατογραφία από την Κύπρο στην Flora Graeca.
Αποτελεί τον πρόγονο των καλλιεργούμενων κυκλάμινων και οι ανθοκόμοι έχουν δημιουργήσει εκατοντάδες ποικιλίες.
Βιότοπος: βραχώδεις ασβεστολιθικές πλαγιές με φρύγανα, ελαιώνες, αρχαιολογικοί χώροι σε υψόμετρα 0-250 (-750) μ.
Κονδυλώδες φυτό. Κόνδυλος αρχικά στρογγυλός που σταδιακά γίνεται πεπλατυσμένος με παχιές ρίζες. Τα πρώτα φύλλα βγαίνουν τον χειμώνα, πριν από τα άνθη. Φύλλα αναπτυγμένα, σκουροπράσινα.
Στεφάνη άνθους λευκή ή ανοιχτό ροζ με πορτοκαλί-ροζ στόμιο.
Άνθιση: Φεβρουάριος - αρχές Μαΐου.

Ετυμολογία:
Cyclamen < κυκλάμινος < κύκλος ==> από τους τέλειους κύκλους που κάνουν οι καρποφόροι βλαστοί και η στεφάνη.
persicum < Περσία.
latifolium < latus πλατύς + folium φύλλο = πλατύφυλλο.

υδατογραφία του Cyclamen latifolium 
από τον ζωγράφο F. Bayer στην Flora Graeca


Erythronium dens-canis

Φαλακρό 28/05/2007
φωτογραφία Ζήσης Αντωνόπουλος

Το Erythronium dens-canis (L. 1753) είναι ευρωπαϊκό είδος. Στην Ελλάδα φύεται στο όρος Φαλακρό της Μακεδονίας και την Ροδόπη.
Βιότοπος: αλπικά λιβάδια σε υψόμετρα 1900-2200 μ.
Βολβώδες φυτό. Βολβός ωοειδής-κυλινδρικός, 2-3 εκ. με μεμβρανώδεις χιτώνες. Στέλεχος λεπτό, 8-15 εκ.
Άνθη λιλά έως ιώδη-ροζ, με πορτοκαλί κηλίδα στην βάση.
Άνθιση Μάιος - αρχές Ιουνίου.

Ετυμολογία:
Erythronium < ερυθρός ==> αναφορά στο χρώμα του βλαστού.
dens-canis < dens δόντι + cánis, κύων σκύλος ==> αναφορά στο σχήμα του βολβού.

Τρίτη 20 Μαΐου 2014

Lysimachia serpyllifolia

Οίτη 29/05/2010
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Lysimachia serpyllifolia (Schreb, 1770) είναι ενδημικό φυτό Εύβοιας, Στερεάς Ελλάδας, Πελοποννήσου και Κρήτης.
Βιότοπος: πετρώδεις τοποθεσίες της ορεινής και αλπικής ζώνης, συχνά ανάμεσα σε άλλα φυτά
Μικρό φυτό με πολλούς βλαστούς και φύλλα αντίθετα, ωοειδή, οξύληκτα.
Τα μικρά κίτρινα άνθη έχουν διάμετρο από 1-1,5εκ., είναι μονήρη και φύονται στις μασχάλες των φύλλων. Ο καρπός είναι μικρή, σφαιρική κάψα που θυμίζει τους παιδικούς γυάλινους βόλους.
Ανθίζει: από τον Απρίλιο μέχρι το καλοκαίρι.
Ετυμολογία:
Lysimachia < Λυσιμαχία (από το όνομα του αρχαίου γιατρού Λυσίμαχου από την Κω).
serpyllifolia < έρπυλλον (αρχαίο όνομα για το θυμάρι) + folium φύλλο = με φύλλα σαν του έρπυλλου.

Asphodeline liburnica

Όλυμπος 10/07/2009
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Asphodeline liburnica [(Scop.) Rchb. 1830] είναι φυτό της Ανατολικής Μεσογείου, με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Βιότοπος: πετρώδεις τοποθεσίες, ανοιχτά λιβάδια, παλιά χωράφια σε υψόμετρα 0-1300 μ.
Ντελικάτο, πολυετές φυτό με φύλλα στενά, γραμμοειδή που φτάνουν μέχρι τη μέση του βλαστού. 
Άνθη κίτρινα, σε αραιή ταξιανθία.
Ανθίζει από τον Απρίλιο.

Ετυμολογία:
Asphodeline < υποκοριστικό του Asphodelus < ασφόδελος (αβέβαιας ετυμολογίας).
liburnica < Liburnia, αρχαία περιοχή μεταξύ Ιστρίας και Δαλματίας, που σήμερα ανήκει στην Κροατία.



Δευτέρα 19 Μαΐου 2014

Androsace villosa

Όρβηλος 03/07/2011
φωτογραφίες Ζήσης Αντωνόπουλος

Η Androsace villosa (L. 1753) εξαπλώνεται σε μία ευρεία περιοχή από την Ευρώπη έως την Ασία και τα Ιμαλάια.
Στην Ελλάδα φύεται σε λίγα βουνά της Μακεδονίας (Τζένα, Όρβηλος, Φαλακρό), τον Γράμμο και την Όσσα.
Βιότοπος: βραχώδεις πλαγιές σε υψόμετρα 1700-2300 μ.
Πολυετές χνουδωτό φυτό, με μαξιλαρόμορφο σχήμα.
Άνθη: στεφάνη λευκή με κίτρινο κέντρο που γίνεται ρόδινο-ροζ προς το τέλος της άνθισης.
Άνθιση: Μάιος - Ιούλιος.

Ετυμολογία:
androsaceum < ανήρ (του ανδρός) + σάκος (ασπίδα από λυγαριά ==> (σακεσφόρος, ο φέρων την ασπίδα, ο ασπιδοφόρος). Ο Διοσκουρίδης αναφέρει φυτό με αυτή την ονομασία, την οποία χρησιμοποίησε και ο Λιναίος (Linnaeus) σε σχέση με το σχήμα των ανθήρων.
villosa < víllus ή véllus, μαλλί = μαλλιαρή, τριχωτή, χνουδωτή.



Tulipa raddii

Χίος 11/04/2009
φωτογραφία Βαγγέλης Παπιομύτογλου

Η Tulipa raddii (Reboul 1822) θεωρείται αυτοφυής της Ανατολικής Μεσογείου. 
Στην Ελλάδα θεωρείται είδος καλλιέργειας. Είναι γνωστή μόνο από την Χίο, όπου αυτοφύεται κυρίως σε ελαιώνες, προφανώς από παλιές φυτεύσεις.
Παλιότερα γνωστή ως Tulipa praecox.
Βιότοπος: πηλώδη εδάφη σε ελαιώνες και χωράφια με δημητριακά, σε υψόμετρα 0-400 μ.
Βολβός μεγάλος, 5χ3 εκ., ισχυρά εριώδης εσωτερικά, με χιτώνα καφέ.
Στέλεχος 40-60 εκ. με ένα μοναχικό άνθος 6-9 εκ.
Φύλλα γλαυκοπράσινα, συχνά με κυματιστά περιθώρια.
Περιάνθιο με τμήματα ωοειδή, οξεία,  κόκκινα και καφέ-μοβ κηλίδα με κίτρινο περιθώριο στο κέντρο
Ανθίζει μέσα Μαρτίου- μέσα Απριλίου.

Ετυμολογία
Tulipa < από τουρκική túlipand, τουρμπάνι
raddii < προς τιμήν του Ιταλού βοτανικού Giuseppe Raddi (1770-1829)
praecox < πρώιμη ==> η πρώτη που ανθίζει.


Κυριακή 18 Μαΐου 2014

Lysimachia vulgaris

Πάικο 24/07/2011
φωτογραφία Γιάννης Γαβαλάς

Η Lysimachia vulgaris (L. 1753) ευρασιατικό φυτό με εξάπλωση στην Ελλάδα από την Ρούμελη και βορειότερα.
Βιότοπος: οικότοποι γλυκού νερού σε υψόμετρα 500-1600 μ.
Πολυετές φαρμακευτικό φυτό με ύψος έως 1 μέτρο. Φύλλα λογχοειδή και άνθη κίτρινα
Άνθιση καλοκαιρινή.

Ετυμολογία:
Lysimachia < από το όνομα του αρχαίου γιατρού Λυσίμαχου από την Κω.
vulgaris < vúlgus κοινός, ευρέως διαδεδομένος.

Παγγαίο 05/06/2010
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Ranunculus asiaticus

Νάξος 29/03/2009
φωτογραφία  Γιάννης Γαβαλάς

O Ranunculus asiaticus (L. 1753) είναι φυτό της Μεσογείου και της ΝΔ Ασίας. Στην Ελλάδα είναι κοινός στην Κρήτη, τα νότια Δωδεκάνησα (Κάρπαθος, Ρόδος, Αστυπάλαια) αλλά σπανίζει στις Κυκλάδες, την Ν. Πελοπόννησο και το Ιόνιο.
Βιότοπος: φρύγανα, αμμώδεις παράκτιοι βιότοποι, πευκοδάση σε υψόμετρα 0-900 μ.
Πολυετές φυτό με κονδύλους και ινώδεις ρίζες. Βλαστός μοναχικός, απλό, ύψους 10-30 εκ.
Τα άνθη έχουν ποικιλία χρωματισμών (λευκά, κίτρινα, ροζ, κόκκινα...).
Άνθιση ανοιξιάτικη.

Ετυμολογία:
Ranunculus < rana βάτραχος. Ο Πλίνιος γράφει ότι «ονομάζουμε ranunculus το βότανο που οι Έλληνες ονομάζουν βατράχιο» = βατράχιο, επειδή ορισμένα είδη αυτού του γένους ευδοκιμούν σε υδάτινο περιβάλλον.
asiaticus < Ασία.

Fritillaria graeca

Κέα 13/04/2009
φωτογραφία Ρένα Καρακατσάνη

Η Fritillaria graeca (Boiss.& Spuner 1846) εξαπλώνεται στην Στερεά Ελλάδα, Πελοπόννησο, Εύβοια και Κυκλάδες (Σύρος, Κέα).
Πολυετές βολβώδες φυτό. Βλαστός όρθιος με 5-9 γλαυκά φύλλα. Άνθη συνήθως 1-2, κωδωνωειδή έως κυλινδρικά.
Βιότοπος: πετρώδεις θέσεις, φρύγανα, θαμνώνες, ξέφωτα δασών. Υψόμετρο μέχρι 2000 μέτρα
Άνθη: Τέπαλα καστανά-ιώδη με κεντρική πρασινοκίτρινη λωρίδα, συνήθως ψηφιδωτά. 
Άνθιση: Φεβρουάριος - Απρίλιος.

Ετυμολογία:
Fritillaria < fritíllus κύπελλο με το οποίο έριχναν τα ζάρια οι Ρωμαίοι - για το σχήμα του άνθους.
graeca < Graecia, το όνομα της Ελλάδας στα λατινικά.

Σάββατο 17 Μαΐου 2014

Anemone coronaria

Ηρακλειά 29/12/2005 Κυκλάδες
φωτογραφία Γιάννης Γαβαλάς

Η Anemone coronaria (L. 1753) είναι μεσογειακό φυτό με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Είναι η πιο κοινή ανεμώνη της ελληνικής υπαίθρου και απαντάται σε ένα πλήθος μορφών και χρωμάτων.
Βιότοπος: φρύγανα, λιβάδια, ελαιώνες, σε υψόμετρα 0-700 (-1200) μ.
Φύλλα σπονδύλου και βάσης πολυσχιδή.
Άνθη μεγάλα, συνήθως με πέντε σέπαλα, μερικές φορές πολύ περισσότερα, μήκους μέχρι 4εκ. και ανθήρες πολλοί, μαύροι-βιολετί.
Ανθίζει Νοέμβριος - Απρίλιος.

Ετυμολογία:
Anemone < ανεμώνη < άνεμος ==> από την ευκολία που κινούνται οι μίσχοι στον άνεμο ή για την τυπική ανεμοφιλική διάδοση αυτού του γένους.
coronaria < coróna στέμμα, στέφανο (κεφαλής) ==> επειδή ειναι κατάλληλη για στέφανα, γιρλάντες κλπ = στεφανωματική.

Fritillaria pontica

Λέσβος 10/05/2009
φωτογραφία Ζήσης Αντωνόπουλος

Η Fritillaria pontica (Wahlenb. 1826) είναι φυτό των Βαλκανίων και της Βόρειας Ανατολίας. Στην Ελλάδα φύεται σε Άθω, Ανατολική Μακεδονία, Θράκη, Θάσο, Σαμοθράκη και Λέσβο. Περιγράφηκε από την γενικότερη περιοχή της Κωνσταντινούπολης,
Βιότοπος: ελαιώνες, φυλλοβόλα δάση σε υψόμετρα (0-) 200-1300 μ.
Πολυετές γεώφυτο με βολβό διαμέτρου έως 3 εκ.
Στέλεχος μάλλον ψηλό και ανθεκτικό, ύψους 25-45 εκ.
Φύλλα συνήθως 7-8, όλα στο πάνω ήμισυ του στελέχους, τα χαμηλότερα αντίθετα, ευρέως λογχοειδή.
Άνθη 1-3. Περιάνθιο κωδωνοειδές,20-40 χιλ. Τμήματα ελλειπτικά, αμβλεία με τον χρόνο, πρασινωπά με μοβ ή μοβ-καφέ απολήξεις.
Ανθίζει Απρίλιο - αρχές Ιουνίου.

Ετυμολογία
Fritillaria < fritíllus κύπελλο με το οποίο έριχναν τα ζάρια οι Ρωμαίοι - για το σχήμα του άνθους.
pontica < Πόντος, ο Εύξεινος Πόντος των αρχαίων, σήμερα και Μαύρη Θάλασσα = ποντική.


Παρασκευή 16 Μαΐου 2014

Ranunculus creticus

Αμοργός 30/03/2007
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

O Ranunculus creticus (L. 1853) είναι φυτό του Νότιου Αιγαίου: Κρήτη, Κυκλάδες, Δωδεκάνησα, Δ/ΝΔ Μικρά Ασία (Μαρμαρίδα), ενώ πρόσφατα αναφέρθηκε και από την Κύπρο.
Προστατεύεται από τον Ελληνικό Νόμο (Προεδρικό διάταγμα 67/81) και περιλαμβάνεται στον Κόκκινο Κατάλογο της IUCN ως απειλούμενο.
Βιότοπος: εποχικά υγρές θέσεις, βραχώδεις περιοχές, χαράδρες, σκιερά πρανή, γενικά σε ασβεστόλιθο, σε υψόμετρα 0-1300 m.
Πολυετές φυτό, ριζωματώδες, με ένα σύμπλεγμα κωνικών κονδύλων.
Βλαστός, ύψους 29-60 εκ., άκαμπτος, όρθιος, τριχωτός.
Φύλλα μεγάλα, μέχρι 12 εκ., νεφροειδή με λοβούς οδοντωτούς.
Άνθη χρυσοκίτρινα με διάμετρο έως 3 εκ.
Ανθίζει Μάρτιο - Απρίλιο.

Ετυμολογία:
Ranunculus < rana βάτραχος. Ο Πλίνιος γράφει ότι «ονομάζουμε ranunculus το βότανο που οι Έλληνες ονομάζουν βατράχιο» = βατράχιο, επειδή ορισμένα είδη αυτού του γένους ευδοκιμούν σε υδάτινο περιβάλλον.
creticus < Creta Κρήτη.




Fritillaria drenovskii

Όρβηλος 24/05/2008
φωτογραφίες Ζήσης Αντωνόπουλος

Η Fritillaria drenovskii (Degen & Stoj. 1931) είναι ενδημική της ΝΔ Βουλγαρίας και της Ανατολικής Μακεδονίας στα βουνά Φαλακρό, Παγγαίο, Όρβηλο και Μενοίκιο. Περιγράφηκε από το βουλγαρικό τμήμα του Όρβηλου με βάση μια συλλογή του Drenovsky.
Περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων της Βουλγαρίας με τον χαρακτηρισμό «Κρισίμως Κινδυνεύον».

Βιότοπος: βραχώδη εδάφη, ξηρές ασβεστολιθικές πλαγιές, λιβάδια με βλάστηση κωνοφόρων δασών και οξιάς και σε υψόμετρα (1000) 1300-1850 μ..
Πολυετές βολβώδες. Βολβός διαμέτρου 1,5-2 εκ. Βλαστός ύψους 15-40 εκ. Φύλλα γραμμικά, ελαφρώς σωληνωτά, γλαυκά.
Άνθη συνήθως μοναχικά, σπάνια 2-6, κωνικά, καστανόχρωμα-πορφυρά έως κοκκινωπά-καστανόχρωμα, με κίτρινο-πορτοκαλί εσωτερικό μέρος
Άνθιση: τέλη Απριλίου - Ιούνιος.

Ετυμολογία:
Fritillaria < fritíllus κύπελλο με το οποίο έριχναν τα ζάρια οι Ρωμαίοι ==> για το σχήμα του άνθους.
drenovskii < αφιερωμένο στον Βούλγαρο εντομολόγο Alexander Kirilow Drenowski (1879 – 1967).



Πέμπτη 15 Μαΐου 2014

Aquilegia ottonis subsp. amaliae

Όλυμπος 22/07/2007
φωτογραφία Ζήσης Αντωνόπουλος

Η Aquilegia ottonis subsp. amaliae [(Boiss.) Strid 1986] ανακαλύφθηκε από τον Heldreich το 1851 και περιγράφηκε αρχικά με το όνομα Aquilegia amaliae.
Φύεται στον Όλυμπο και το Βέρμιο και πιθανότατα επεκτείνεται βορειότερα στην Severna Makedonija.
Βιότοπος: σκιεροί ασβεστολιθικοί βράχοι σε χαράδρες και σε υψόμετρα 800-2000 μ.
Ανθίζει από τον Μάιο μέχρι το καλοκαίρι.
Ετυμολογία:
Aquilegia < áquila (από το πλήκτρο που θυμίζει το ράμφος του αετού ή αναφέρεται στους ορεινούς βιότοπους που ευδοκιμεί το φυτό.
ottonis < αφιερωμένη στο Βαυαρό βασιλιά της Ελλάδας (1832-1862) Όθωνα ή γερμανιστί Otto von Wittelsbach (1815-1867).
amaliae < αφιερωμένο στην βασίλισσα Αμαλία (1818-1875)  σύζυγος του Όθωνα.

Fritillaria theophrasti

Λέσβος 09/05/2009
φωτογραφία Βαγγέλης Παπιομύτογλου 

Η Fritillaria theophrasti (Kamari & Phitos 2000) είναι ενδημική της Λέσβου.
Κατά το Vascular plants of Greece: An annotated checklist (Dimopoulos & al. 2013) θεωρείται συνώνυμη της Fritillaria pontica.
Βιότοπος: ακαλλιέργητοι ελαιώνες, θαμνώνες, πλατάνια, δάση κωνοφόρων σε υψόμετρα 500-800 μ.
Πολυετές γεώφυτο με βολβό διαμέτρου έως 1,5 εκ. και με πολυάριθμα μικρά βολβίδια.
Βλαστός ύψους 25-45 εκ., εύρωστος, λείος.
Φύλλα συνήθως 7-13, συνήθως αντίθετα, ευρέως λογχοειδή, γλαυκοπράσινα. Ανώτερα φύλλα συχνά σε σπονδύλους ανά 3.
Άνθη 1-2 (-3), κωδωνοειδή, πρασινοκίτρινα, χωρίς ψηφίδες, με πλατιά λωρίδα, πορφυροκάστανη στην απόληξη. Οι απολήξεις των τεπάλων συνήθως κάμπτονται προς τα έξω.
Ανθίζει τέλη Μαρτίου - Μάιο.
Περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (2009) με τον χαρακτηρισμό Κινδυνεύον (ΕΝ)

Ετυμολογία
Fritillaria < fritíllus κύπελλο με το οποίο έριχναν τα ζάρια οι Ρωμαίοι - για το σχήμα του άνθους.
theophrasti < αφιερωμένη στο φιλόσοφο Θεόφραστο (371-287 π.Χ.), πατέρα της Βοτανικής, που καταγόταν από την Ερεσό της Λέσβου.


Τετάρτη 14 Μαΐου 2014

Allium carinatum

Όλυμπος 23/07/2011
φωτογραφίες Γιάννης Γαβαλάς

Το Allium carinatum ( L. 1753) είναι ευρωπαϊκό φυτό με εξάπλωση στην Βόρεια Ελλάδα και την Θεσσαλία (Πήλιο).
Βιότοπος: φρύγανα σε βραχώδεις ασβεστολιθικές πλαγιές σε υψόμετρα 0-500 μ.
Βλαστός 30-60 εκ. Φύλλα 2-4 γραμμικά, λεία.
Άνθιση καλοκαιρινή.

Ετυμολογία:
Allium < allium (λατιν. Πλίνιος) < άγλις, -ίθος, η κεφαλή ή σκελίδα σκόρδου (σύμφωνα με τον Ottorino Pianigiani, 1845-1926, Ιταλό δικαστή, πολιτικό και γλωσσολόγο).
carinatum < cárina ==> με προεξέχον τμήμα σε σχήμα καρίνας.



Aquilegia vulgaris

Παγγαίο 05/06/2010
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Aquilegia vulgaris  (L. 1753) είναι ευρασιατικό φυτό που στην Ελλάδα φύεται στην βόρεια χώρα.
Βιότοπος: σκιεροί ασβεστολιθικοί βράχοι, ξέφωτα δασών σε υψόμετρα 1000-1700 μ.
Πολυετές τοξικό φυτό με ύψος έως 1,2 μ. Βλαστοί με λεπτό τρίχωμα, διακλαδισμένοι.
Άνθη σε διάφορες αποχρώσεις.
Ανθίζει από τον Μάιο μέχρι το καλοκαίρι.

Ετυμολογία:
Aquilegia < áquila (από το πλήκτρο που θυμίζει το ράμφος του αετού ή αναφέρεται στους ορεινούς βιότοπους που ευδοκιμεί το φυτό.
vulgaris < vúlgus κοινός, ευρέως διαδεδομένος.

Τρίτη 13 Μαΐου 2014

Delphinium fissum

Φαλακρό 11/07/2009 
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Το Delphinium fissum (Waldst. & Kit. 1802) είναι μεσογειακό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην ηπειρωτική Ελλάδα. Από τα νησιά αναφέρεται από την Σάμο και την Λέσβο.
Βιότοπος: εποχιακά υγρές τοποθεσίες, βραχώδεις θέσεις σε ορεινά και αλπικά λιβάδια σε υψόμετρα (500-) 900-1900 μ.
Πολυετές φυτό με ακανόνιστο κόνδυλο λίγο κάτω από την επιφάνεια του εδάφους.
Άνθη μοβ-μπλε.
Άνθιση: τέλη Ιουνίου - μέσα Αυγούστου.

Ετυμολογία:
Delphinium < δελφίνιον, φυτό που αναφέρει ο Διοσκουρίδης < δελφίν ==> αναφορά στο μακρύ πλήκτρο που μοιάζει με δελφίνι.
fissum (λατιν.) < findo διαιρώ, χωρίζω.



Δευτέρα 12 Μαΐου 2014

Silene conica

Γεράνεια 13/04/2013
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Silene conica (L. 1753) είναι φυτό της Ευρώπης και της ΝΔ Ασίας, με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Βιότοπος: μεσογειακά λιβάδια, γεωργικά ενδιαιτήματα, ξηρές τοποθεσίες.
Μονοετές φυτό, με χνουδωτό βλαστό απλό ή διακλαδισμένο και ύψος από 10-30 εκ. Τα άνθη είναι ρόδινα και ο κάλυκας είναι κυλινδρικός με πολλές ευδιάκριτες πρασινωπές νευρώσεις.
Άνθη ρόδινα.
Ανθίζει από τα μέσα Απριλίου.

Ετυμολογία:
Silene < Silenus < Σειληνός = Σιληνή.
conica < conus < κώνος = κωνική.