Capparis sicula

Αθήνα 01/08/2009 Τουρκοβούνια

Η Capparis sicula Duhamel 1755 είναι μικρός, πολυετής, πολύκλαδος θάμνος. 
Βλαστοί πολλοί, πλεγμένοι μεταξύ τους και φύλλα δερματώδη, ωοειδή, σχεδόν στρογγυλά, λεία, έμμισχα. 
Άνθη μεγάλα σε μακρύ ποδίσκο, λευκά ή ρόδινα με 4 σέπαλα ρόδινα ή πράσινα και 4 λευκά πέταλα, μεγαλύτερα. Στήμονες ρόδινοι, χαρακτηριστικά πολλοί, μακρύτεροι από τα πέταλα που δίνουν μια ιδιαίτερη εικόνα στο άνθος. Τα μικρά μπουμπούκια της κάππαρης συλλέγονται και διατηρούνται στην άλμη, για να χρησιμοποιηθούν σαν συνοδευτικό στις σαλάτες. 
Και σήμερα χρησιμοποιούμε το αρχαίο όνομα «κάππαρις», που είναι πανάρχαιο. 
Ο Διοσκουρίδης συνιστά να είναι καλά μαγειρεμένη η κάππαρη, γιατί έτσι δεν επιβαρύνει το στομάχι. Ο αρχαίος γευσιγνώστης Αθήναιος την αναφέρει έξι φορές στους «Δειπνοσοφιστές» του. Γενικά όμως στην κλασική αρχαιότητα την θεωρούσαν τροφή για τους φτωχούς. Ο ποιητής Τιμοκλής σατιρίζει την διασημότερη εταίρα, τη Φρύνη, βάζοντας την να πουλάει κάππαρη στην αγορά της Αθήνας. Οι πλούσιοι Ρωμαίοι δεν την καταδέχονταν. Όχι όμως και οι Βυζαντινοί, που την θεωρούσαν θαυμάσιο ορεκτικό («ενόρεκτος κάππαρις»), όπως γράφει ο Παύλος ο Αιγινήτης.

Arum concinnatum

Σαγγιάς (Μάνη) 17/04/2010 

φωτογραφία Γιάννης Κοφινάς

Το Arum concinnatum (Schott 1857) είναι φυτό της Πελοποννήσου, του Αιγαίου και της παράκτιας ΝΔ Μικράς Ασίας.

Βιότοπος: ελαιώνες, άκρες χωραφιών, χαράδρες σε υψόμετρα 0-600 (1000) μ.

Άνθιση: μέσα Μαρτίου - αρχές Ιουνίου.

Ετυμολογία:

Arum < Άρον, φυτό που αναφέρουν ο Θεόφραστος και ο Διοσκουρίδης.

concinnatum (λατιν.) < concínno συναρμόζω = κομψό

Arum cylindraceum

Δίρφυς 28/04/2013

φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Το Arum cylindraceum (Gasp. 1844) είναι ευρωμεσογειακό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα, εκτός των νησιών Αιγαίου και Ιονίου.
Συνώνυμο: Arum alpinum (Schott & Kotschy 1851).
Βιότοπος: δολίνες, λιβάδια, διάκενα δασών σε υψόμετρα 500-1400 (-2000) μ.
Γεώφυτο με δισκοειδή κόνδυλο.
Φύλλα μεγάλα, βελοειδή, με μακρύ μίσχο που ισούται ή υπερβαίνει τα φύλλα.
Ταξιανθία μάλλον μικρή και στενή. Σπάθη 9-14 εκ.
πρασινωπή έξω ή μερικές φορές μοβ. Σπάδικας στο μέσον της σπάθης, πορφυροειδής.
Ανθίζει τέλη Απριλίου - αρχές Ιουνίου.

Ετυμολογία:
Arum < Άρον, φυτό που αναφέρουν ο Θεόφραστος και ο Διοσκουρίδης.
cylindraceum < κύλινδρος = κυλινδρικό.

Παρνασσός 15/05/2010

Arum maculatum

Χελμός 31/05/2008

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Arum maculatum (L. 1753) είναι ευρωπαϊκό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα εκτός της Κρήτης. 

Βιότοπος: ορεινά λιβάδια, φαράγγια, διάκενα φυλλοβόλων δασών σε υψόμετρα 200-1800 μ.

Φύλλα βελοειδή, σπάθη κιτρινοπράσινη και σπάθη σκούρα πορφυρή.

Είδος τοξικό.

Άνθιση: Μάιος - Ιούνιος, ανάλογα το υψόμετρο.

Ετυμολογία:

Arum < Άρον, φυτό που αναφέρουν ο Θεόφραστος και ο Διοσκουρίδης.

maculatum < macula (λατιν.) στίγμα, κηλίδα ==> αναφορά στα στίγματα που συχνά παρουσιάζονται στα φύλλα του.

Arum dioscoridis

Σάμος 14/05/2010

φωτογραφία Ζήσης Αντωνόπουλος

Το Arum dioscoridis (Sm. 1816) είναι φυτό της Ανατολικής Μεσογείου. Στην Ελλάδα φύεται στο Ανατολικό Αιγαίο σε όλα τα νησιά από την Ρόδο έως την Χίο, με εξαίρεση την Ικαρία.
Περιγράφηκε από την Κύπρο και η εικόνα του περιλαμβάνεται στην Flora Graeca.
Βιότοπος: ελαιώνες, θαμνώνες, ανοιχτά πευκοδάση σε υψόμετρα 0-500 μ.
Η ταξιανθία μυρίζει έντονα κοπριά. Σπάθη συνήθως με ανοιχτό-πρασινοκίτρινο χρώμα και ακανόνιστες μοβ κηλίδες, περιστασιακά εξ ολοκλήρου μοβ.
Τα θηλυκά άνθη είναι λευκά και τα αρσενικά μοβ
Ο σπάδικας φτάνει τουλάχιστον στο μέσον της σπάθης.
Ανθίζει Μάρτιο - Μάιο.

Ετυμολογία
Arum < Άρον, φυτό που αναφέρουν ο Θεόφραστος και ο Διοσκουρίδης.
dioscoridis < αφιερωμένη στον αρχαίο γιατρό και φαρμακοποιό Διοκουρίδη.

Λέσβος 10/05/2009

φωτογραφία Zήσης Αντωνόπουλος

Eικόνα του Arum dioscoridis (Κύπρος) από την Flora Graeca του Άγγλου βοτανικού Τζον Σίμπθορπ (John Sibthorp 1758-1796) σε εικονογράφηση του Αυστριακού ζωγράφου Φέρντιναντ Μπάουερ (Ferdinand Bayer 1760-1826).

Campanula rupicola

Παρνασσός 30/07/2013

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Campanula rupicola Boiss. & Spruner 1846 είναι ενδημικό φυτό της Στερεάς Ελλάδας, με εξάπλωση στα Βαρδούσια, την Γκιώνα και τον Παρνασσό από όπου και περιγράφηκε
Βιότοπος: χαλικώδη θραύσματα ασβεστολιθικών βράχων, σπανιότερα σε βράχους, σε υψόμετρα 1500-2400 μ.
Πολυετές φυτό, χνουδωτό, διακλαδισμένο. Στελέχη πολλά, λεπτά, έρποντα, μήκους 5-15 εκ.
Τα φύλλα βάσης είναι ελλειπτικά έως ωοειδή και σχηματίζουν ρόδακα. Φύλλα βλαστού παρόμοια αλλά μικρότερα.
Άνθη σε ανοιχτό μοβ - λιλά, στο τέλος των βλαστών, συχνά συνοδεύονται με 1-2 πλευρικά άνθη.
Ανθίζει από τα τέλη Ιουνίου μέχρι τον Αύγουστο.
Ετυμολογία:
Campanula < campana (λατιν.) < campanula υποκοριστικό
rupicola < rupes βράχος + colo ζω, κατοικώ, προστατεύω.

Gentiana asclepiadea

Οίτη 10/08/2013

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Gentiana asclepiadea (L. 1753) είναι είδος της Βαλκανικής, της Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης. Στην Ελλάδα φύεται στα βουνά της Βόρειας Ελλάδας, το Πήλιο και την Οίτη, η οποία είναι και το νοτιότερο σημείο της εξάπλωσής της.

Βιότοπος: οικότοποι γλυκού νερού, ρεματιές, υγρές τοποθεσίες, υποαλπικά λιβάδια σε υψόμετρα έως 2700 μ.

Φυτό με πολυετές ρίζωμα.

Οι βλαστοί είναι απλοί, 40-80 εκ.

Φύλλα ωοειδή-λογχοειδή, μυτερά, που βγαίνουν σε όλο το μήκος του βλαστού.

Άνθη με χρώμα ζωηρό μπλε, κωδωνοειδή, που εκφύονται  ανά ένα ή δύο στις μασχάλες των ανώτερων φύλλων.

Ανθίζει Ιούλιο - Σεπτέμβριο.

Ετυμολογία:

Gentiana < σύμφωνα με τον Πλίνιο προέρχεται από τον Gentius (ελληνικά: Γέντιος o Γενθιος), τελευταίο βασιλιά των Ιλλυριών (2ος αιώνας π.Χ.), που ανακάλυψε τις αντιαλλεργικές ιδιότητες των ριζών της Gentiana lutea = Γεντιανή.

asclepiadea < Ασκληπιός, αρχαίος θεός της Ιατρικής.

Nuphar lutea νούφαρο

Κωπαΐδα 30/07/2013 Βοιωτία

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Nuphar lutea [L.) Sm. 1808] είναι ευρασιατικό είδος. Στην Ελλάδα ευδοκιμεί σε Στερεά Ελλάδα, Πίνδο και Δυτική Μακεδονία.

Βιότοπος: οικότοποι γλυκού νερού με μικρή ροή νερού (λίμνες, τέλματα, κανάλια) σε υψόμετρα 0-850 μ.

Υδροχαρές φυτό που το μεγαλύτερο μέρος του βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια τους νερού. Ριζικό σύστημα με σπογγώδη κονδυλώδη ριζώματα, από τα οποία εκφύονται πολλοί βλαστοί που καταλήγουν στην επιφάνεια με μεγάλα καρδιοειδή φύλλα.

Τα κίτρινα άνθη χρειάζονται 4-5 μέρες για να αναπτυχθούν πλήρως και είναι ελαφρώς αρωματικά. Παραμένουν ανοιχτά μόνο την μέρα.

Άνθιση σε διαδοχικά κύματα Απρίλιο και Ιούλιο. 

Ετυμολογία:

Nuphar < nanúfar ή ninufar ==> λέξεις στα αραβικά και περσικά για τον κρίνο του νερού.

lutea = κίτρινη.

Potentilla reptans

Παρνασσός 29/05/2010

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Potentilla reptans L. 1753 είναι ευρωσιβηρικό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.

Βιότοπος: βοσκότοποι, ελαιώνες, χωματόδρομοι σε υψόμετρα 0-1400 (-2300) μ.

Πολυετές φυτό. Βασικά φύλλα σε ρόδακα. Βλαστοί ύψους έως 80 εκ. που ριζώνουν και παράγουν νέους ρόδακες. Φύλλα επιμήκη-ωοειδή με αραιό χνούδι.

Άνθη μοναχικά στις μασχάλες των φύλλων, κίτρινα.

Άνθιση: Μάιος - Αύγουστος

Ετυμολογία:

Potentilla < υποκοριστικό του potens (potentis) δυνατός, δυνάμενος, αυτός που μπορεί ==> αναφορά στις φαρμακευτικές ιδιότητες ειδών αυτού του γένους.

reptans < repto έρπω = έρπουσα.

Όλυμπος 10/07/2009

Fragaria vesca αγριοφράουλα

Δίρφυς 21/06/2008

φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Fragaria vesca (L. 1753) είναι ευρασιατικό φυτό με παρουσία στην ηπειρωτική Ελλάδα και από τα νησιά στην Κέρκυρα και την Θάσο.

Βιότοπος: Δάση, βραχώδεις θέσεις σε χαράδρες, πρανή δασικών δρόμων σε υψόμετρα (100-) 300-1700 μ.

Είναι η άγρια πρόγονος της φράουλας. Πολυετές είδος με ριζικό σύστημα από στόλονες. Βασικά φύλλα σε ρόδακα. Φυλλάρια ελλειπτικά, οδοντωτά.

Πέταλα 4-7, λευκά. καρπός σαρκώδης, γλυκός, αρωματικός.

Άνθιση: μέσα Απριλίου - Ιούνιος.

Ετυμολογία:

Fragaria < frágum φράουλα.

vesca < véscor τρώω = φαγώσιμη, βρώσιμη.

Viola vourinensis

φωτογραφία Ζήσης Αντωνόπουλος

Η Viola vourinensis (Erben, 1985) είναι ενδημική των ορέων Βούρινος και Άσκιο (Σινιάτσικο). 

Βιότοπος: πετρώδεις θέσεις σε θαμνώνες και λιβάδια, σε υψόμετρα μεγαλύτερα των 1000 μ.

Άνθη με ποικιλία χρωμάτων: κίτρινο, μοβ, λιλά και οι συνδυασμοί τους,

Άνθιση: Μάιος - Ιούνιο.

Ετυμολογία:

Viola < viola, δάνειο από κάποια μεσογειακή γλώσσα - ελληνικά: ίον (< ιώδες χρώμα, κλπ).

vourinensis < Βούρινος, το βουνό από το οποίο περιγράφηκε επιστημονικά.